«Ζήτω η νέα ελληνική πολιτεία !»
(21η ΜΑΡΤΙΟΥ 1800: ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ Η ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ)
Η Επτάνησος Πολιτεία, δημιουργήθηκε με την συνθήκη της 21ης Μαρτίου 1800 μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Είχε προηγηθεί η εκδίωξη των Γάλλων του Ναπολέοντος από Ρωσοτουρκικές δυνάμεις το 1799.
Για πρώτη φορά ύστερα από την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, υπήρχε και πάλι ανεξάρτητη ελληνική Πολιτεία, αν και «υποκειμένη και προστατευομένη υπό της Τουρκίας».
Το κείμενο που ακολουθεί υπογράφεται από τον Φάνη Μιχαλόπουλο, λόγιο δημοσιογράφο, και προέρχεται από μελέτη του με τίτλο «Ο Τσάρος Παύλος ο Α‘», που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα «Εθνος» το 1953.
Μετ’ολίγας ημέρας, την Ιην Νοεμβρίου του 1800, εωρτάσθη και εν Κωνσταντινουπόλει η σύστασις της νέας Πολιτείας μετ’ ασιατικής πράγματι επισημότητος και μεγαλοπρεπείας. Ο Καποδίστριας και ο Δεσύλλας ήσαν οι πληρεξούσιοι της Επτανήσου εις την τουρκικήν πρωτεύουσαν. Η μεσημβρία της ημέρας εκείνης ωρίσθη όπως παρουσιασθούν ενώπιον του Μεγ. Βεζύρου, δια να παραλάβουν και τα σύμβολα της νέας Πολιτείας, την σημαίαν της και το Σύνταγμα.
Μετά πολλάς συζητήσεις, καθ’ ας πολλά προετάθησαν σχέδια, απεφασίσθη όπως η σημαία της Πολιτείας των Επτά Νήσων αποτελεσθή βασικώς εκ των στοιχείων της σημαίας της πρώην κυριάρχου Βενετίας. Ματαίως άλλοι, πατριωτικώτεροι, πρότεινον τον φοίνικα, ως σύμβολον εθνικής αναγεννήσεως και προάγγελον της μελλούσης αναστάσεως ολοκλήρου του Έθνους. Η ιδέα αυτή απερρίφθη υπό των άλλων, των συντηρητικών, οι οποίοι εθεώρουν την νέαν πολιτείαν ως συνέχειαν της Βενετοκρατίας, μέλλουσαν να εξασφαλίση εις αυτούς τα προνόμια της μακαρίας εκείνης εποχής, της παντοδυναμίας του αρχοντολογίου.
Αυτοί τέλος και υπερίσχυσαν, η δε σημαία κατηρτίσθη ως εξής, ενθυμίζουσα καθ’ όλα τον βενετικόν λέοντα: επί μεταξίνου υφάσματος, χρώματος κυανού, ετέθη ο παλαιός βενετικός λέων, κιτρίνου χρώματος και πτερωτός, κρατών το ευαγγέλιον κεκλεισμένον, επί του οποίου ευρίσκετο σταυρός και επ’ αυτού επτά λόγχαι, σύμβολον των επτά νήσων της νέας Πολιτείας.
Οι Καποδίστριας και Δεσύλλας, ενδυθέντες καταλλήλως ως Επτανήσιοι ευγενείς, ανεχώρησαν εκ της εν Πέραν κατοικίας των, έφιπποι, συνοδευόμενοι υπό του διερμηνέως, του γραμματέως των και της άλλης συνοδείας των υπηρετών των.
Όταν έφθασαν εις το Τοπ Χανέ εισήλθον εις πολυτελέστατον πλοιάριον, παραχωρηθέν υπό του Σουλτάνου(Σελίμ Γ’). Πλείστα ακάτια Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως και λέμβοι των παρορμούντων εκεί ελληνικών πλοίων συνώδευον το πλοιάριον των πληρεξσουσίων, μέχρι της πλευρίσεως του εις την αποβάθραν του Βαχρέ. Εκεί τους ανέμενον ίπποι φέροντες χρυσούς χαλινούς κ’εφίππια επίχρυσα μετά χρυσών αναβατήρων. Ανελθόντες δ’επί των ίππων κατηυθύνθησαν εις την Υψηλήν Πύλην. Τότε ο Μέγας Διερμηνεύς Κωνσταντίνος Υψηλάντης τους παρέλαβε και τους ωδήγησεν εις τον ΡέΙς εφένδην, τον υπουργόν των Εξωτερικών της Τουρκίας, και κατόπιν εις αυτόν τον Μέγαν Βεζύρην.
Τούτον προσεφώνησε καταλλήλως ο Καποδίστριας, απήντησε δε ο Τούρκος μεγιστάν. Ακριβώς τότε εισήλθεν εις την αίθουσαν εΙς «γιούζμπασης» (εκατόνταρχος), πολυτελέστατα ενδεδυμένος, φέρων εις τας χείρας του την σημαίαν της νέας Πολιτείας και μέσα εις χρυσοποίκιλτον θήκην το Σύνταγμα της Επτανήσου μετά του φιρμανίου και του διπλώματος. Ο Μέγας Βεζύρης έλαβεν αυτά ανά χείρας, τα ησπάσθη και τα έθεσεν επί της κεφαλής του εις ένδειξιν σεβασμού. Κατόπιν τα παρέδωσεν εις τον Καποδίστριαν ειπών προς αυτόν:«Εύχομαι εις την νέαν Πολιτείαν πολλά τα έτη και ευημερίαν!»
Μετά την τελετήν της αναγνωρίσεως της νέας Πολιτείας και της παραδόσεως εις τους πληρεξουσίους της ,της σημαίας και του Συντάγματος αυτής, οι απεσταλμένοι απεχαιρέτησαν τον Μέγαν Βεζύρην, όστις προσέφερεν εις αυτούς πολύτιμα δώρα, και εισήλθον εις την μεγάλην αίθουσαν του Συμβουλίου.
Προπορεύοντο Κεφαλλήν πλοίαρχος, κρατών εις τας χείρας του την σημαίαν του νέου Κράτους, και εις άλλος ‘Ελλην το Σύνταγμα. Εις την αίθουσαν ανεμένον πλείστοι εξέχοντες ομογενείς της Πόλεως καθώς και Μουσουλμάνοι, οι οποίοι εξέσπασαν εις ζητωκραυγάς επί τη θέα της πρώτης σημαίας ενός απελευθερωθέντος τμήματος του ελληνικού Έθνους. Ιδίως οι Έλληνες δακρύοντες κατεφίλουν την σημαίαν εκείνην.
Ναι,η σημαία εκείνη προεμήνυε την μέλλουσαν ανάστασιν και απελευθέρωσιν του δυστυχισμένου και τυραννισμένου ελληνικού Γένους.,. Γενική τότε εξέσπασε κραυγή από τα χείλη των ομογενών:
«Ζήτω η νέα ελληνική πολιτεία !»
«Ζήτω η ελευθέρα Επτάνησος !»
Προσεφέρθησαν αναψυκτικά κατά το τουρκικόν έθιμον και τέλος η επτανησιακή πρεσβεία ανεχώρησεν, ακολουθούμενη υπό πολλών Ελλήνων και άλλων ξένων και Μουσουλμάνων. Εξελθούσα της Υψηλής Πύλης ανήλθεν επί των αναμενόντων ίππων, και επροχώρησε κατευθυνόμενη προς τα Πατριαρχεία, όπως η νέα Πολιτεία, η σημαία της και το Σύνταγμα ευλογηθούν υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου, ως εθνάρχου του ελληνικού Γένους.Προηγείτο ο Κεφαλλήν πλοίαρχος έφιππος, φέρων επί των χειρών του τον κοντόν της ανεμιζόμενης σημαίας, ηκολούθει τάγμα Γενιτσάρων και Τσαούσηδων και κατόπιν ήρχετο η πρεσβεία.Η παρέλασις ήτο μεγαλοπρεπεστάτη.
Όλοι οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως είχον εξέλθει εις τους δρόμους, από τους οποίους θα διήρχετο η πομπή, όπως παρακολουθήσουν το σημαντικώτερον γεγονός της Φυλής, ύστερα από δουλείαν 350 χρόνων, την τελετήν της απελευθερώσεως ενός μικρού τμήματος του Έθνους.
Τα δάκρυα έρρεον από τα μάτια εκ της συγκινήσεως και άνθη έρραινον την σημαίαν και την πρεσβείαν. ΧιλιάδεςΈλληνες ηκολούθουν την πομπήν, συνεχώς προστιθεμένων και άλλων εις την ουράν της παρελάσεως.
Η ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Ζ’
Επί τέλους έφθασαν εις την αυλήν των Πατριαρχείων, η οποία επληρώθη ομογενών, καθώς και τα πέριξ. Εκεί οι πληρεξούσιοι αφίππευσαν. Τους υπεδέχθησαν εξ επίσκοποι, με τας χρυσοποικίλτους στολάς των. Τέσσαρες ιερείς εκράτουν το Ευαγγέλιον, άλλοι τον Σταυρόν, άλλοι την εικόνα της θεομήτορος και άλλοι εκείνην του Χριστού. Η πομπή επροχώρησε, έχουσα πάντοτε επί κεφαλής τον Κεφαλλήνα τον φέροντα την ιονικήν σημαίαν, και εισήλθον εις τον πατριαρχικόν ναόν, απαστράπτοντα εξ ανημμένων λαμπάδων και ευωδιάζοντα εκ του λιβανωτού.
Ο Πατριάρχης ίστατο όρθιος επί του θρόνου και γύρω ολόκληρος η Ιερά Σύνοδος εκ μητροπολιτών.
Οι πληρεξούσιοι προσεκύνησαν τον Αρχηγόν της Εκκλησίας, ο οποίος δακρύων ηυλόγησεν αυτούς και κατόπιν την σημαίαν καθώς και το Σύνταγμα, τα οποία και ησπάσθη… Ηκολούθησε σεμνή ιεροτελεστία, δοξολογία και δέησις υπέρ της ευημερίας της νέας πολιτείας, όπως κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Κατά το πέρας της η εκκλησία αντήχησε και πάλιν από την κραυγήν των παρευρεθέντων εκεί.
«Ζήτω η νέα ελληνική πολιτεία !»
«Ζήτω η ελευθέρα Επτάνησος !»
«Πολλά τα έτη της πολιτείας !»
Ο Πατριάρχης κατήλθε του θρόνου και συνοδευόμενος υπό της Ιεράς Συνόδου ηγήθη της πομπής, ήτις εξελθούσα του ναού κατηυθύνθη εις το Συνοδικόν. Εποντο η σημαία, η πρεσβεία και πλήθη ομογενών, τα οποία ανήλθον εις την μεγάλην πατριαρχικήν αίθουσαν. Ο εθνάρχης ησπάσθη και πάλιν την σημαίαν και το Σύνταγμα, καθώς και τους πληρεξουσίους. Επηκολούθησε δεξίωσις. Προσεφέρθησαν καφές, ποτά και γλυκίσματα. Και πάλιν ήχησαν ευχαί υπέρ της ευημερίας της νέας πολιτείας, τέλος δ’ έληξεν η υποδοχή παρά τω Πατριάρχη. Προσκυνήσαντες και ασπασθέντες τας χείρας του ανεχώρησαν εκ του πατριαρχικού οίκου. Εφιππεύσαντες δε και πάλιν, διήλθον δια των αυτών οδών, κατευθυνόμενοι εις την αποβάθραν του Βαχρέ. Τα συνηγμένα πλήθη των ομογενών εν συγκινήσει και δακρύοις εχαιρέτων την ιονικήν σημαίαν και τους πληρεξουσίους καθώς και την ακολουθίαν των. Όταν έφθασαν εις την αποβάθραν εσήλθον εις πολυτελές πλοιάριον Το προσφερθέν υπό του Σουλτάνου. Επί της πρώρας ανεπετάσθη η ιονική σημαία.
Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ
Ευθύς δε ως εξεκίνησε, πλήθος ελληνικών λεμβών και ακατίων συνώδευσε το πλοιάριον των πληρεξουσίων. Μόλις έφθασε προ των ναυλοχούντων πολεμικών της Ρωσίας και της Αγγλίας, ταύται εχαιρέτισαν δια 21 κανονιοβολισμών την πρώτην ελληνικήν σημαίαν. Πλείστα ελληνικά πλοία ελλιμενισ μένα εκεί, σπετσιώτικα και υδραιϊκά, εχαιρέτισαν επίσης την ιονικήν σημαίαν δια 21 κανονιοβολισμών! Ολόκληρος ο Κεράτιος Κόλπος αντήχει εκ ζητωκραυγών και κανονιοβολισμών. Η χαρά ήτο γενική και μάλιστα μεταξύ των ομογενών και των ξένων. Τα Πρόσωπα των Ελλήνων έλαμπον εξ υπερηφανείας και ελπίδων. Τα μάτια εβούρκωναν εκ συγκινήσεως προ του πρωτοφανούς εκείνου δια τον Ελληνισμόν θεάματος. Όταν τέλος η λέμβος έφθασεν εις το Τόπ Χανέ, τα οθωμανικά πολεμικά πλοία εχαιρέτισαν την ιονικήν σημαίαν δια πυκνών κανονιοβολισμών, η δε εκεί τοποθετημένη οθωμανική πυροβολαρχία ήρχισε βάλλουσα, τιμή ήτις δια πρώτην φοράν απενέμετο εις ξένην σημαίαν από της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1453! Αυτός ο Σουλτάνος λέγεται ότι παρηκολούθησε την πομπήν εκείνην.
ΠΩΣ ΘΑ ΕΔΗΛΟΥΤΟ Η ΥΠΟΤΑΓΗ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΟΥΛΤΑΝΟΝ
Ως δείγμα της υποταγής των νήσων προς την Τουρκίαν, η ιονική σημαία θα υψώνετο επί τινος ιονικού πλοίου επισήμως. Τούτο διερχόμενον κάτωθεν των ανακτόρων του Βοσπόρου θα εχαιρέτα, εις δήλωσιν της υποτελείας της Επτανήσου προς τον Σουλτάνον. Πράγματι η τοιαύτη εορτή ωρίσθη υπό των Τούρκων δια την 2Οήν Μαρτίου του 1801.
Ιδού πως την περιέγραψεν αυτόπτης, παραστάς εις αυτήν:Το πλοίον «Παναγία Τριάς», ανήκον εις τον Κεφαλλήνα Γεράσιμον Κοντογούρην, εκπλεύσαν από της αποβάθρας του Καράκιοι κατηυθύνθη προς τα ασιατικά παράλια κ’ έπλευσεν είτα προς τας Πριγκηποννήσους άνευ σημαίας.
Ολίγον ύστερον, ο επιτετραμμένος της Πολιτείας Λευκόκιλος, μετά του διερμηνέως, του γραμματέως της πρεσβείας και άλλων Επτανησίων, ήρχοντο επιβαίνοντες λέμβων εις συνάντησιν του πλοίου. Ανελθόντων απάντων επί του πλοίου τούτου εψάλη αγιασμός παρά του προσκληθέντος ιερέως, ευλογηθείσα η σημαία της Επτανήσου ανεπετάσθη πρώτην ήδη φοράν επί του ιστού του πλοίου, χαιρετισθείσα δια τινων κανονιοβολισμών. Το πλοίον επληρώθη αμέσως υπό πλήθους των συρρευσάντων εμπόρων και πλοιάρχων Επτανησίων. Ωθούμενον δε υπό ουρίου ανέμου έπλεε πλησίστιον και εχαιρέτα δι’ είκοσι και ενός κανονιοβολισμών, καθ’ ήν στιγμήν παρέκαμπτε το ακρωτήριον, όπου υψούνται εντός αειθαλούς άλσους τα σουλτανικά ανάκτορα. Είτα στρέψαν την πρώραν κατηυθύνθη εις Τόπ Χανέ, όπου εχαιρέτισε και αντεχαιρετίσθη. Τα εκεί πλησίον ελλιμενισμένα πλοία διαφόρων εθνών ύψωσαν τας σημαίας των, μεταξύ δε τούτων τέσσαρα επτανησιακά ύψωσαν το πρώτον τότε την εθνικήν σημαίαν, λαβόντα προηγουμένως το σχετικόν φιρμάνιον. Ο Σουλτάνος εκ των ανακτόρων παρηκολούθησε την εορτήν και ησθάνθη ιδιαιτέραν χαράν δια την ύψωσιν της ιονικής σημαίας, η οποία ήτο και σημαία των νέων υποτελών του…
(Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου – Αργοστόλι)
